- English - 

     

- 12 SORUDA AMFORA -

 
 
1-) Amfora kelimesinin kökeni nedir?

- Eski çağlarda amfora kelimesi, amfi (karşılıklı - karşı karşıya) kelimesiyle, phoros (taşınabilir) kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur. Ve ilk kez amfora işaretine Miken Linear B Alfabesinde rastlanmıştır.

2-) Amforaların dibi niçin sivridir?

- Ticari amforalar deniz aşırı ihracatları taşıyan minik birer konteynırlar oldukları için nakliyeleri de gemilerle yapılmıştır. Dolayısıyla amaç bir gemiye en az alanı kaplayarak en fazla amforayı (malı) doldurabilmektir. Sivri diplerse gemide istifleme avantajları sağlarlar, daha az yer tutarlar ve birbirlerini sıkıştırarak, birbirlerine çarpma ve kırılma riskini en aza indirirler ayrıca sivri dipler boşaltmada ikinci veya üçüncü bir tutamak görevi görürler.

3-) Dünyanın en eski amforası hangisidir?

- Dünyanın en eski amforası olarak bilinen amfora M.Ö. -3000 yıllarına ait olan Troya amforasıdır. Bu amforalar Troya kazılarında çıkmıştır. Ve bugün bunları İstanbul Arkeoloji Müzesi Troya salonlarında görmek mümkündür.

4-) Bu amforalarla neler taşınmıştır?

- Bu amforalarla şarap ve zeytinyağı başta olmak üzere bunlar içerisine girebilen her şey taşınmıştır. Bunlar genellikle şunlardır: Pekmez, bal, sirke, zeytin, üzüm, incir, balık ve balık sosları, hububat, reçine, zift v.b.

5-) Her amforanın şekli bize bir şeyler mi anlatıyor?

- Evet her amforanın şekli bize bir şeyler anlatır. Neyi anlatır? Onun tarihini, geldiği coğrafi bölgeyi, ait olduğu milleti ve içerisinde taşıdığı malın niteliğini… Çünkü amforaların formları, hacimleri, genellikle onu ihrac eden devletin veya tüccarın tescilli markasıdır. Ve bunun için bir amfora ustası amfora çarkının başına oturduğu zaman kafasına göre yeni bir form ve hacimde amfora üretemez. Ayrıca bunlar, günümüzün gümrük birliği veya AB Birliği gibi antikite de ekonomik uluslar arası anlaşmalar çevresinde belirlenmiştir. (Attika-delos anlaşması gibi.)

6-) Bir amforanın tarihi nasıl anlaşılır?

- Bir amforanın biçimi, o amforanın ait olduğu uygarlığa bize gönderme yapar. Bir amforanın tarihi ve yaşı da böylece belirlenebilir. Kuşku duyulan ve menşei belirlenemeyen amforalara ise radyokarbon C-14 uygulanarak bu amforanın yaşı kesin olarak tespit edilebilir.

7-) Amforalarla biz eski çağların deniz ticaret yollarını bulabilir miyiz?

- Evet bulabiliriz, batıkların izini sürerek hangi malların nerelere taşındığını, karşılığında nerelerden ne alındığını ve denizdeki bu ticari hareketlerin yoğunluğunu bulabiliriz. Buda bize antikitedeki deniz ticaret yollarının rotası ve haritalarını vermiş olur.

8-) Türkler amfora üretmişler midir?
- Hayır, üretmemişlerdir. Türkler Anadolu'ya geldikleri zaman amforacılıkta son dönemlerini yaşamaktaydı. Ve sadece Ganos, Marmara adası ve daha birçok üretim merkezinde üretilmekteydi. Çünkü bu dönemlerde fıçı üretimi amforaların yerini almıştı. Bildiğiniz gibi amfora ihtiyacı, üreten ve ürettiğini deniz aşırı ülkelere satan denizci milletlere has bir özellikti ki Türkler maalesef deniz ticaretine gereken önemi vermemişlerdir.

9-) Amforalar en çok hangi tarihlerde üretilmişlerdir?
- Ticari dolaşıma pek girmeyen Troya amforasından sonra M.Ö. 1500 yıllarında Mısır. M.Ö. 7. ve 5. yy.da arkaik dönem, 5. ve 3. yy.da ki klasik dönem, 3. ve 1. yy.da ki Helenistik dönem ile Roma ve Bizans dönemleri amforaların en yoğun üretildikleri ve içindeki mallarla birlikte uluslar arası pazarlarda boy gösterdikleri dönemlerdir.

10-) Amfora üzerindeki işaret ve mühürler bize neyi anlatır?

- Amforaların üzerlerindeki işaretler, o amforanın ait olduğu milleti üretici veya tüccarın adını veya logosunu belirler. Bu mühürler aynı zamanda dönemin gümrük kapılarındaki vergilendirme işlemleri içinde yasal kolaylıklar sağlar.

11-) Türkiye amfora yönünden zengin midir?

- Evet zengindir. Ve hatta Dünyanın amfora bakımından en zengin ülkesidir. Çünkü Anadolu yarımadası uygarlığın ilk doğurgan anası olması yanı sıra iki kıta arasında doğal bir köprü görevi gördüğünden birçok millete yurt olmuştur. Dolayısıyla Anadolu'da üretilen ve dışarıda üretilip Anadolu'ya getirilen amforalar bu kıyılarda ve bu sularda batan gemilerden bize herhangi bir şekilde ulaşmışlardır.

12-) Dalgıçlar niçin deniz dibinden amfora çıkartmazlar?

- Çıkartmazlar çünkü birincisi yasal değildir yani yasaktır. İkincisi etik değildir çünkü bir dalgıcın çıkardığı herhangi bir amfora oradaki batığın izini gösteren son işaret olabilir. Dolayısıyla sualtından çıkartılan bir amfora o batığın ilelebet bulunma ve bilim dünyasına sunulma şansını da yok eder. Bunun için bilinçli dalgıçlar asla denizden bir amfora çıkarmazlar. Ve böylesi bir şeye rastlamışlarsa en yakın müzeye haber verirler.
     
     
     
     
     
     
   

- Sayfa başına -